Tym razem, moje Drogie słów kilka o tym czym jest błąd medyczny oraz jakie są jego rodzaje.
Błąd medyczny. W praktyce zdarza się zamienne używanie następujących terminów: błąd medyczny, błąd w sztuce medycznej, błąd lekarski, błąd w sztuce lekarskiej. Już na pierwszy rzut oka można dostrzec, że dwa pierwsze terminy cechuje szerszy zakres podmiotowy, aniżeli pozostałe dwa.
Każda osoba wykonująca zawód medyczny – np. lekarz, pielęgniarka, położna ratownik medyczny – może popełnić błąd medyczny/w sztuce medycznej. Jednakże, nie każda z tych osób może popełnić błąd lekarski/w sztuce lekarskiej.
Innymi słowy, nie wszystkie osoby wykonujące zawód medyczny są lekarzami. Natomiast każdy lekarz jest przedstawicielem zawodu medycznego.
Błąd medyczny – jak rozumieć?
Musisz wiedzieć, że niestety w naszym prawie nie istnieje normatywna definicja błędu medycznego. Niemniej jednak, definicje błędu można znaleźć m.in. w licznym orzecznictwie sądów, gdzie jest on ujmowany jako:
- czynności [zaniechania] lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodnej z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym,
- naruszenia obowiązujących lekarza reguł postępowania, ocenianego w kontekście nauki i praktyki medycznej.
Tak więc, najogólniej rzecz biorąc można stwierdzić, iż:
Błąd medyczny to nieumyślne działanie, zaniedbanie lub zaniechanie lekarza, pielęgniarki, położnej lub osoby wykonującej inny zawód medyczny, które powodują powstanie szkody u pacjenta.
Dodaję przy tym, iż powstanie błędu medycznego uzależnione jest od wystąpienia następujących elementów:
- postępowania niezgodnego z powszechnie uznanym stanem wiedzy medycznej,
- winy nieumyślnej [tzw. lekkomyślność lub niedbalstwo],
- wystąpienia szkody,
- związku przyczynowego między popełnionym błędem, a ujemnym skutkiem postępowania leczniczego w postaci śmierci pacjentki, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.
Niestety, częstokroć błąd ten stanowi następstwo niedołożenia należytej staranności lub zwykłego niedbalstwa.
Rodzaje błędu medycznego
Spokojnie, nie zamierzam zasypywać Cię ogromem definicji. Niemniej jednak, jeśli poznasz jakie mogą być kategorie błędów medycznych, być może zdecydowanie łatwiej będzie Ci dostrzec ich powstanie.
Najczęściej, wyróżnia się następujące kategorie błędu.
- diagnostyczny,
- terapeutyczny,
- techniczny,
- organizacyjny,
- jatrogenny.
Błąd diagnostyczny
Niewątpliwie pierwszą fazą procesu leczenia – po badaniu fizykalnym, zebraniu wywiadu oraz ewentualnym wykonaniu dodatkowych badań – jest postawienie diagnozy.
Błąd ten charakteryzuje się tym, że dochodzi do nieprawidłowego rozpoznania stanu zdrowia [wadliwa diagnoza]. Tym samym, ustalenie czy doszło do popełnienia tego rodzaju błędu wiąże się z odpowiedzią na pytanie: ,,Czy choroba została stwierdzona prawidłowo?”
Może polegać m.in. na:
- nietrafnym ustaleniu, że pacjentka cierpi na określone schorzenie, w momencie gdy faktycznie jest zdrowa,
- nietrafnym ustaleniu, że pacjentka jest zdrowa, podczas gdy faktycznie jest inaczej,
- rozpoznaniu choroby, ale innej niż ta na którą cierpi pacjentka.
Niestety, błąd diagnostyczny jest tym, który zwykle wywiera najdonioślejsze konsekwencje.
Dlaczego?
Otóż wpływa on ujemnie na cały dalszy proces leczenia. Nierzadko rodzi skutki nieodwracalne.
Błąd terapeutyczny
Jak się pewnie domyślasz, po postawieniu diagnozy lekarz podejmuje decyzje terapeutyczne. Stąd też nierzadko błąd ten określany jest również mianem błędu leczenia.
Przez to pojęcie rozumieć należy, wszelkie czynności podjęte w odniesieniu do rozpoznania. Tym samym więc, błędem terapeutycznym może być nieprawidłowe postepowanie, które ma źródło w wadliwej diagnozie. Wówczas cechuje go wtórność, bowiem jest niejako rezultatem wcześniej popełnionego błędu w diagnozie.
Może polegać m.in. na:
- zastosowaniu niewłaściwej metody leczenia,
- zastosowaniu niewłaściwego sposobu leczenia,
- przeprowadzeniu zabiegu pomimo istnienia w tym względzie przeciwskazań lekarskich.
Watro tu podkreślić, że może on wystąpić samodzielnie, tzn. nie musi posiadać źródła w nieprawidłowej diagnozie.
Co to oznacza?
Nic innego, jak to, że pomimo prawidłowego rozpoznania, sposób lub metoda leczenia były nieprawidłowe.
Błąd techniczny
Powstaje w skutek niewłaściwego postępowania. Błąd ten polega na nieprawidłowym wykonaniu – przez lekarza lub personel medyczny – czynności leczniczej.
W praktyce, najczęściej pojawia się w odniesieniu do przeprowadzanych zabiegów oraz opieki pooperacyjnej.
Nietrudno jest się domyślić, niewłaściwy zabieg, bądź nieprawidłowa opieka pooperacyjna może doprowadzić do śmierci pacjentki.
Zwracam Twoją uwagę na to, że czasami błąd techniczny kwalifikuje się jako powikłanie śródoperacyjne.
Jak to rozumieć?
Mianowicie, traktowany jest jako czynność niezamierzona, która wpisana jest w zakres przyjętego ryzyka zabiegu. Tym samy nie wyczerpuje znamion błędu medycznego.
Ale uwaga, musisz wiedzieć też, że błąd techniczny może zostać uznany za błąd medyczny, gdy postępowanie podmiotu jest nacechowane brakiem należytej staranności.
Błąd organizacyjny
Jest to nic innego jak następstwo wadliwej organizacji systemu opieki zdrowotnej, która prowadzi do negatywnych następstw dla pacjentki.
Niestety, częstokroć właśnie błąd organizacyjny stanowi przyczynę powstania innego błędu medycznego. W takiej sytuacji możemy mieć do czynienia ze zbiegiem błędu organizacyjnego z innym błędem np. technicznym.
Do tej kategorii błędów zalicza się zaniedbania występujące w placówkach medycznych, m.in. dotyczące sprzętu. Dlatego więc, w rzeczywistości odpowiedzialnością za błędy organizacyjne obciąża się podmiot leczniczy.
Ważne przy tym jest, że ustalenie, iż doszło do błędu lekarskiego, nie jest wystarczającą przesłanką odpowiedzialności. Niezbędne jest bowiem wykazanie lekarzowi winy, a mianowicie, iż jego zachowanie stanowi następstwo niedołożenia należytej staranności, braku ostrożności, niedopatrzenia, niedoświadczenia.
Dlaczego o tym piszę?
Bowiem wykazanie winy lekarza jest niezbędne do zaistnienia odpowiedzialności lekarza oraz szpitala za działania lekarza.
Błąd jatrogenny
Wiem, nazwa może przerażać. Ale spokojnie, nie jest on w swej istocie tak skomplikowany jak zdaje się brzmieć. 🙂
Błąd ten obejmuje postępowanie lekarza, czy też personelu medycznego w efekcie którego doszło do niekorzystnego wpływu na stan fizyczny i psychiczny pacjentki.
Może polegać na:
- braku przedstawienia niezbędnych informacji, co do stanu zdrowia pacjentki oraz jej leczenia,
- nierzetelnej informacji, co do stanu zdrowia pacjentki oraz jej leczenia,
- nieprawidłowym, bądź niewłaściwym zachowaniu lekarza lub personelu medycznego.
W skutek zachowań stanowiących błąd jatrogenny, może powstać u pacjentki lęk i poczucie zagrożenia.
Warto w tym miejscu wskazać, że w skutek błędu medycznego może dojść do choroby jatrogennej.
Mam nadzieję, że powyższe informacje okażą się dla Ciebie pomocne.
Myślę, że dziś już wiesz jakich uchybień może dopuścić się osoba udzielająca Ci świadczeń zdrowotnych.
Jeśli jeszcze tego nie zrobiłaś, zachęcam Cię do zapoznania się wpisem w którym omówiłam katalog praw pacjenta oraz system ochrony praw pacjenta. 🙂
foto: freepik.com