Bliska Ci osoba zachowuje się agresywnie lub autoagresywnie i podejrzewasz, że może być to powiązane z zaburzeniami psychicznymi lub nałogiem? W ramach naszego cyklu „Prawo i medycyna” zajmiemy się możliwością zastosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów, którzy potrzebują pomocy, ale nie zgadzają się na hospitalizację czy objęcie leczeniem.
Co zawiera artykuł?
- Przymus bezpośredni a przepisy prawne
- Formy przymusu bezpośredniego
- Przymus bezpośredni w leczeniu psychiatrycznym
- Przymus bezpośredni w leczeniu odwykowym
Przymus bezpośredni a przepisy prawne
Zgodnie z literą prawa, lekarz jest uprawniony do zastosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjenta. Warto podkreślić, że przepisy nie regulują szczegółowo, gdzie specjalista powinien być zatrudniony. Omawiane uprawnienie mają zatem zarówno lekarze pracujący w szpitalach, jak i placówkach pomocy społecznej.
Nie ma jednoznacznych przepisów określających warunki zastosowania przymusu bezpośredniego w oddziałach niepsychiatrycznych. Uprawnienia te można jednak wyinterpretować z treści art. 33 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Warto jednak pamiętać, że brak szczegółowych zapisów może być podstawą do przyszłych roszczeń pacjenta, który został zmuszony do leczenia. Dlatego przymus bezpośredni w szpitalu ogólnym stosuje się głównie w sytuacjach, gdy osoba:
- dopuszczała się zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu własnemu, lub innej osoby bądź bezpieczeństwu publicznemu,
- w zapalczywy sposób niszczyła bądź uszkadzała przedmioty, które znajdowały się w jej otoczeniu,
- poważnie zakłóca lub uniemożliwia funkcjonowanie zakładu leczniczego udzielającego świadczenia zdrowotnego.
Jeżeli potrzebujesz porady prawnej dotyczącej zastosowania przymusu bezpośredniego, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią. Prawo medyczne to jedna z naszych głównych specjalizacji. Do każdej sprawy podchodzimy z dużym zaangażowaniem, a także empatią i troską o dobro naszych klientów.
4 formy przymusu bezpośredniego
Przed zastosowaniem przymusu bezpośredniego należy poinformować pacjenta o zamiarach, a środek przymusu powinien być możliwie najmniej uciążliwy. Należy wymienić 4 dopuszczalne formy:
- przytrzymanie – doraźne, krótkotrwałe unieruchomienie osoby z użyciem siły fizycznej,
- przymusowe zastosowanie leków – doraźne lub przewidziane w planie postępowania leczniczego wprowadzenie leków do organizmu pacjenta bez jego zgody,
- unieruchomienie – obezwładnienie osoby z użyciem pasów, uchwytów, prześcieradeł bądź kaftana bezpieczeństwa,
- izolacja – umieszczenie osoby, pojedynczo, w zamkniętym i odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu.
Warto nadmienić, że przewiezienie pacjenta do szpitala psychiatrycznego z zastosowaniem przymusu bezpośredniego może nastąpić wyłącznie w obecności lekarza, pielęgniarki lub zespołu ratownictwa medycznego.
Przymus bezpośredni w leczeniu psychiatrycznym
Przymus bezpośredni można zastosować zarówno w przypadku pacjentów już objętych leczeniem i znajdujących się w placówce medycznej, jak i chorych, którzy nie są jeszcze zdiagnozowani lub leczą się bez obowiązkowej hospitalizacji.
Przypadek Pani Katarzyny:
U Pani Katarzyny lekarz specjalista zdiagnozował chorobę psychiczną (chorobę afektywną dwubiegunową). Pacjentka mieszka sama i często zdarza się, że zapomina przyjąć leki, bez których objawy chorobowe ulegają zaostrzeniu. W związku z przerwami w leczeniu farmakologicznym u Pani Katarzyny powtarzają się silne incydenty depresji oraz manii. Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – na które pacjentka nie wyraża zgody – przyczyniłoby się do ustabilizowania stanu jej zdrowia. Pani Katarzyna może zostać przyjęta do szpitala psychiatrycznego w przymusie bezpośrednim.
O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody orzeka sąd opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pacjentki – na wniosek złożony przez małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa, przedstawiciela ustawowego, a także osoby faktycznie sprawującej opiekę.
Przymus bezpośredni w leczeniu odwykowym
Możliwe jest również zastosowanie przymusu bezpośredniego wobec pacjentów uzależnionych od alkoholu lub narkotyków.
Przypadek Pana Bogdana:
Pan Bogdan od wielu lat nadużywa alkoholu, powodując w ten sposób całkowity rozkład życia rodzinnego.
Sąd Rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu Pana Bogdana może wszcząć postępowanie nieprocesowe na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora. Do wniosku musi zostać dołączona zebrana dokumentacja medyczna. Sąd może zarządzić objęcie Pana Bogdana badaniem przez biegłego, a także oddaniem pacjenta pod obserwację w zakładzie leczniczym na czas nie dłuższy niż dwa tygodnie. W wyjątkowych wypadkach, na wniosek zakładu leczniczego, sąd może przedłużyć ten termin do sześciu tygodni.
Masz więcej pytań z zakresu prawnych aspektów przymusu bezpośredniego? Zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z naszą kancelarią. Nasi specjaliści chętnie udzielą wszelkiej pomocy w sprawach z zakresu prawa medycznego.
